Ciekawostki

22 lutego Dzień Myśli Braterskiej

Międzynarodowe święto przyjaźni i braterstwa skautowego zostało ustanowione w roku 1926 w Stanach Zjednoczonych podczas IV Międzynarodowej Konferencji Skautek
i Przewodniczek, obchodzone jest 22 lutego, w rocznicę urodzin założycieli światowego skautingu – gen. Roberta Badena-Powella (ur. 22 lutego 1857) i jego żony Olave Baden-Powell (ur. 22 lutego 1889). Zwyczaj składania sobie okolicznościowych życzeń został przyjęty w harcerstwie II RP i jest kontynuowany dzisiaj.  

Harcerzom, skautom, Przyjaciołom Oficyna Pamiątki Przeszłości życzy pomyślności na wszystkich drogach, szlakach i ścieżkach życia.

Doskonałą okazją do nawiązywania harcerskich, skautowych i harcersko 
- skautowych więzi i przyjaźni były zloty narodowe i międzynarodowe jamboree 
(w spolszczeniu - dżemba).

IV Narodowy Zlot Skautów Rumunii, odbył się w sierpniu 1938 roku w Brasov

(w środkowej Rumunii ok. 160 km od Bukaresztu). Pomimo, że wzięła w nim udział polska reprezentacja, w znanych publikacjach historycznych chyba nie ma o tym fakcie ani słowa. W necie pod hasłem „jamboree Brasov” pokazują się jedynie okolicznościowe znaczki pocztowe…

Na szczęście trafił się na aukcji zestaw płóciennnej plakietki zlotu i zdjęć, które po analizie okazały się kompletem. Poniżej plakietka zlotu, zdjęcie przypuszczalnie rumuńskiego szefostwa zlotu, zdjęcia polskich harcerzy w towarzystwie m.in. skautów rumuńskich 
i powiększenia dla lepszej prezentacji szczegółów. Plakietkę zlotu widać na mundurach uczestników, niektórzy Polacy mają też plakietki Zlotu Jubileuszowego ZHP 
w Spale w 1935 roku (z sylwetką żubra). Patrząc na puszczańskie motywy zdobnicze 
w polskim obozie i porównując je z odznaką 8 Lwowskiej Drużyny Harcerzy
można przypuszczać, że drużyna ta lub harcerze z tej drużyny byli w polskiej reprezentacji. 
Na końcu znaczek pocztowy z okolicznościowym datownikiem 22 sierpnia 1938 oraz metalowa plakietka do nabijania na proporce, laski sakutowe czy polskie ciupagi.

                                

                                 

                                 Jubileuszowy Zlot Harcerstwa Wileńskiego 1937
             

Jubileuszowy Zlot Harcerstwa Okręgu Wileńskiego w XXV lecie jego istnienia  odbył się 

w dniach 24 czerwca – 8 lipca 1937 roku. W jego skład wchodziły osobno zorganizowane: 
Jubileuszowy Zlot Harcerek w Pilikoniach i Jubileuszowy Zlot Harcerzy w Giełwadziszkach 

(obie lokalizacje wówczas wsie przysiółkowe koło Wilna). Komendantką Zlotu Harcerek była harcmistrzyni Maria Steckiewiczówna - Komendantka Wileńskiej Chorągwi Harcerek, 

komendantem Zlotu Harcerzy harcmistrz  Paweł Mateusz Puciata - Komendant Wileńskiej Chorągwi Harcerzy.

W zlocie wzięło udział 1000 harcerek  i harcerzy  z 73 drużyn. Obozy zlotowe były  odwiedzane przez Wilnian, uczestnicy zlotu dwa razy udali się do Wilna. Pierwszy raz byli na nabożeństwie za ś.p. Władysława Bandurskiego (biskupa archidiecezji lwowskiej, honorowego kapelana Legionów Polskich przewodniczącego Zarządu Oddziału Wileńskiego ZHP, kawalera Orderu Virtuti Militari) i uczestniczyli w poświęceniu placu budowy na Górze Buffałowej pod stanicę harcerską jego imienia. Drugi raz 
- w Ostrej Bramie gdzie zawiesili votum w postaci srebrnego ryngrafu z napisem wyrażającym hołd i oddanie się  Matce Boskiej a potem udali się  na Rossę, żeby złożyć kwiaty na grobie matki i serca ś.p. marszałka Józefa Piłsudskiego protektora harcerstwa. Odbyły się dwa wspólne ogniska obu zlotów: pierwsze poświęcone XXV- leciu harcerstwa wileńskiego i drugie - harcerzom  poległym w walkach 
o wyzwolenie Polski spod zaborów i ukształtowanie granic II RP, na które przybył z Grodna dowódca III Okręgu Korpusu gen. Franciszek Kleberg.

Podczas zlotu funkcjonowała gospoda, kantyna zlotowa, cukiernia znanej firmy Fabryka Cukrów
i Czekolady Franciszek Fuchs i Synowie ( głównego konkurenta Wedla), sklep Komisji Dostaw Harcerskich i laboratorium fotograficzne. Działała wewnętrzna sieć telefoniczna. Zorganizowano ambulans i kąpielisko, wybudowano zlotowy ołtarz.

                                                          Program Zlotu

      24 czerwca - zjeżdżanie się drużyn i rozbijanie obozów

      27 czerwca - Dzień Morza - pokazy drużyn żeglarskich, 

                          wieczorem ognisko poświecone polskiemu morzu

      30 czerwca - Dzień Księdza Biskupa Bandurskiego - Msza św. w Bazylice, 

                          poświęcenie placu pod budowę stanicy harcerskiej im. Ks. Biskupa Władysława                                     Bandurskiego, ziemne prace niwelacyjne harcerzy na terenie budowy

             3 lipca - dzień starszych dziewcząt i chłopców

             4 lipca - dzień propagandy zlotu: pokazy drużyn na stadionie zlotowym,  

                           wspólne ognisko obu zlotów transmitowane przez radio

              5 lipca - dzień starszych harcerzy, ognisko  reprezentacji  obu zlotów

              7 lipca - złożenie ślubowania i zawieszenie votum w ostrej Bramie, 

                            złożenie hołdu na Rossie

              8 lipca - zakończenie zlotu, zwijanie obozów

Komisarzem harców i obozownictwa Zlotu Harcerzy był harcmistrz Zygmunt Szadkowski kierownik  wydziału  Starszych Harcerzy Chorągwi Wileńskiej, wzmiankowany w „Krzyżu harcerskim 1913 - 2013” wiceprzewodniczący Rady ZHP na Środkowym Wschodzie w czasie II WŚ. 

Na uwagę zasługuje męski program zlotu (żeńskiego nie udało mi się w archiwaliach odszukać lub nie zaistniał). Męski „Regulamin harców” zakładał kontynuację harców ogólnopolskiego Jubileuszowego Zlotu XXV lecia Harcerstwa odbytego w Spale w roku 1935. Szczególnie precyzyjnie opisano w odrębnej „Instrukcji harców wodnych” zasady działania harcerzy – wodniaków oraz wymogi ich wyszkolenia przed wyjściem na wodę w czasie zlotu. Materiał ten powinien dać dużo do myślenia współczesnym harcerskim wodzom oraz Ministerstwu Edukacji Narodowej.

                                                             
                                                                         ***
W książce "Krzyż harcerski 1913 -2013" jeden z rozdziałów zatytułowany jest "Krzyż harcerski na mundurze wojskowym". Są tam pokazane i opisane  przypadki noszenia odznaki przez żołnierzy Legionów, oficerów i podoficerów Wojska Polskiego II RP, żołnierzy Powstania Warzawskiego, żołnierzy Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, żołnierzy Ludowego Wojska Polskiego, kombatantów, kapelanów, żołnierzy w III RP.

Unikatowe zdjęcie poniżej przedstawia żołnierza - dziewczynę w wojskowym mundurze.
Na czapce widoczny jest przypięty zamiast orła gryf kaszubski, na naramienniku  numer 66 Kaszubskiego Pułku Piechoty, nad lewą kieszenią munduru  krzyż harceski, za pasem "damski" pistolet. Zdjęcie najprawdopodobniej pochodzi z roku 1919 lub 1920. Zostało pozyskane przez autora niestety już po zakończeniu druku książki.

Kapral i plutonowy Ludowego Wojska Polskiego, być może "Kościuszkowcy" - żołnierze 1 DP, najprawdopodobniej rok 1943 lub 1944. Przy mundurach charakterystyczne guziki tłoczone 

z rdzewnej blachy, malowane zieloną farbą. Kapral nad lewą kieszenią munduru ma przypięty harcerski krzyż co na zdjęciach żołnierzy z tamtego okresu zdarza się niezmiernie rzadko.